Faiz Nedir? Türleri, Faiz Oranının Etkileri ve Sonuçları

Faiz Nedir? Türleri, Faiz Oranının Etkileri ve Sonuçları
Faiz, günlük hayatta sıkça duyduğun ama tam anlamını belki de bilmediğin bir kavram mı? That Teknoloji Papel İşbirliği Blog olarak bu yazıda faizi, türlerini, oranlarını etkileyen faktörleri ve ekonomik sonuçlarını senin için sade ve detaylı bir şekilde açıklıyoruz.

Faiz Nedir?
Faiz, ödünç verilen para veya sermayenin kullanımı için ödenen bedeldir. Genellikle yüzde olarak ifade edilir ve anaparaya eklenerek geri ödenir. Örneğin, bankadan aldığın kredinin toplam maliyeti, anapara artı faizdir. Merkez bankaları, faiz oranlarını enflasyon, piyasa koşulları ve para politikalarına göre belirler; böylece ekonomik istikrar ve büyümeyi destekler.

Faiz Türleri Nelerdir?
Faiz, farklı finansal işlemlere göre çeşitlenir:

• Anapara Faizi: Vade sonuna kadar anaparaya uygulanan faiz.
• Temerrüt Faizi: Borcun vadesinde ödenmemesiyle tahakkuk eden faiz.
• Kanuni Faiz: Taraflarca belirlenmemişse yasal oran uygulanır.
• Akdi Faiz: Sözleşmeyle kararlaştırılan faiz.
• Basit Faiz: Sadece anapara üzerinden hesaplanır (örneğin, 10.000 TL, %10, 2 yıl = 2.000 TL faiz).
• Bileşik Faiz: Faiz, anaparaya eklenip tekrar faiz kazanır (A = P × (1 + r/n)^(n×t); Türk hukukunda sınırlıdır).
• Sabit Faiz: Süre boyunca değişmez, planlamayı kolaylaştırır.
• Değişken Faiz: Piyasa koşullarına göre güncellenir.
• Nominal Faiz: Enflasyon hariç orandır.
• Reel Faiz: Enflasyondan arındırılmış gerçek getiri (Reel = [(1 + Nominal) / (1 + Enflasyon)] – 1).
• Mevduat Faizi: Vadeli hesaplara uygulanan faiz.
• Kredi Faizi: Kredilere eklenen faiz.

Faiz Oranlarını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Faiz oranları şu dinamiklerden etkilenir:

• Enflasyon: Yüksek enflasyon, faizleri artırır (detay için “Enflasyon Nedir?” yazımıza bak).
• Para Politikaları: Merkez bankaları, faizle para arzını düzenler.
• Arz-Talep: Tasarruf ve yatırım dengesi faizleri şekillendirir.
• Döviz Kurları: Kur dalgalanmaları faizleri etkiler.
• Kamu Borcu ve Küresel Koşullar: Ekonomik gelişmeler oranlara yansır.

Faiz Artırımı Nedir?
Faiz artırımı, merkez bankasının temel faiz oranını yükseltmesidir. Amaç, enflasyonu kontrol etmek veya para birimini korumaktır. Ancak, borçlanma maliyetlerini artırarak tüketim ve yatırımları yavaşlatabilir.

Faiz Düşerse Ne Olur?
Faiz indirimi şu sonuçları doğurabilir:

• Kredi ve Mevduat Düşüşü: Borçlanma ucuzlar, mevduat getirisi azalır.
• Tüketim ve Yatırım Artışı: Harcamalar artar, ekonomi canlanabilir.
• Döviz Yükselmesi: Yerel para cazibesini kaybedebilir.
• Enflasyon Riski: Talep artışı enflasyonu tetikleyebilir.

***Etkiler, ekonomik koşullara göre değişir.
Faiz Tahakkuku Nedir?
Faiz tahakkuku, henüz ödenmemiş veya tahsil edilmemiş faizlerin muhasebeye kaydedilmesidir. Örneğin, kredi faizleri dönem sonunda gider olarak işlenir. Bu, finansal tabloların doğruluğunu artırır ve planlamayı kolaylaştırır.

Sık Sorulan Sorular

• Mevduat Hesabı Nedir?

Bankaya yatırılan ve vade sonunda çekilebilen para hesabı.

• Sermaye Artırımı Nedir?

Şirketin sermayesini artırmak için hisse ihracı veya finansman kullanımı. Detay için “Sermaye Artırımı Nedir?” yazımıza bak.

• Gösterge Faiz Nedir?

Likit devlet tahvillerinin piyasa faiz oranı.

• Devlet Tahvili Nedir?

Devletin uzun vadeli borç senedi.

• İkincil Piyasa Nedir?

İhraç edilmiş finansal araçların alınıp satıldığı piyasa.