Borsa Endeksi Nedir? BIST 100, BIST 30 ve Diğer Endeksler Hakkında Bilmen Gerekenler

Borsa Endeksi Nedir? BIST 100, BIST 30 ve Diğer Endeksler Hakkında Bilmen Gerekenler
Borsa endeksleri, piyasa trendlerini analiz etmek, portföy performansını değerlendirmek ve ekonomik eğilimleri anlamak isteyen yatırımcılar için vazgeçilmez bir araçtır. Peki, endeksler tam olarak nedir, nasıl hesaplanır ve neden önemlidir? Bu rehberde, borsa endekslerinin temel işleyişini, Türkiye’nin önde gelen endekslerini ve yatırımcılar için sunduğu fırsatları detaylıca ele alıyoruz.

Endeks Nedir?
Borsa endeksi, bir finansal piyasada belirli bir varlık grubunun (hisse senetleri, tahviller, emtialar vb.) performansını ölçen bir göstergedir. Yatırımcılar, ekonomistler ve politikacılar için piyasa sağlığını anlamanın ve yatırım stratejileri geliştirmenin temel taşlarından biridir. Yerel endeksler bir ülkenin piyasa durumunu yansıtırken, küresel endeksler uluslararası perspektif sunar. Örneğin, BIST 100 Türkiye piyasasını, S&P 500 ise ABD piyasasını temsil eder.

Endeks Nasıl Hesaplanır?
Endeksler, seçilen finansal araçların fiyat değişimlerini veya piyasa değerlerini baz alarak hesaplanır. İki ana yöntem kullanılır:

• Fiyat Ağırlıklı Hesaplama: Her hisse senedinin fiyatı eşit ağırlığa sahiptir.
• Piyasa Değeri Ağırlıklı Hesaplama: Şirketlerin piyasa değerine göre ağırlık verilir; büyük şirketler endeksi daha fazla etkiler.

Endeksler, piyasanın genel performansını veya belirli bir sektörü temsil edecek şekilde tasarlanır ve zaman içindeki değişimleri izlenir.
 

Endeksler Neden Önemlidir?
Endeksler, yatırımcılar ve piyasa analistleri için birçok açıdan değerlidir:

• Piyasa Trendlerini İzleme: Örneğin, BIST 100’deki yükseliş, Türkiye piyasasında olumlu bir hareketi işaret eder.
• Portföy Karşılaştırması: Yatırımcılar, portföylerinin performansını endeksle kıyaslayarak başarılarını ölçer.
• Pasif Yatırım Fırsatı: Endeks fonları (ETF’ler) veya türev ürünler, bireysel hisse seçmeden piyasaya yatırım yapmayı sağlar.
• Ekonomik Gösterge: Endeksler, genel ekonomik sağlık hakkında bilgi verir ve politik kararları yönlendirebilir.

BIST Endeksi Nedir?
BIST (Borsa İstanbul) endeksleri, Türkiye sermaye piyasasının performansını yansıtan temel göstergelerdir. Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinden oluşan bu endeksler, farklı sektör ve büyüklükteki şirketleri kapsar. BIST 100 ve BIST 30 gibi genel piyasa endekslerinin yanı sıra, sürdürülebilirlik ve kadın girişimciliği gibi tematik endeksler de dikkat çeker.

BIST 100 Endeksi Nedir?
BIST 100, Borsa İstanbul’da en yüksek piyasa değeri ve işlem hacmine sahip 100 şirketin hisselerinden oluşur. Türkiye piyasasının nabzını tutan bu endeks, piyasa değeri ağırlıklıdır; yani büyük şirketlerin etkisi daha baskındır. Türk Hava Yolları, Koç Holding gibi önde gelen firmaları içerir ve likit bir yatırım ortamı sunar. Yatırımcılar için hem piyasa performansını izlemek hem de portföylerini değerlendirmek adına bir referans noktasıdır. Detaylı liste için Borsa İstanbul resmi sitesini ziyaret edebilirsin.

BIST 30 Endeksi Nedir?
BIST 30, BIST 100 içindeki en büyük ve en likit 30 şirketi kapsar. TÜPRAŞ, Türk Hava Yolları gibi dev firmaları içerir ve vadeli işlem ile opsiyon kontratlarının temel göstergesidir. Yüksek işlem hacmi sayesinde kolay alım-satım imkânı sunar ve daha düşük risk arayan yatırımcılar için caziptir. Tam liste için Borsa İstanbul resmi sitesine göz atabilirsin.

BIST Sürdürülebilirlik Endeksi Nedir?
BIST Sürdürülebilirlik Endeksi, çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) kriterlerine uygun şirketlerden oluşur. Çevre dostu, toplumsal fayda sağlayan ve iyi yönetişim ilkelerini benimseyen firmaları içerir (örneğin, Sabancı Holding, Koç Holding). Sürdürülebilirlik odaklı yatırım yapmak isteyenler için rehberdir ve uzun vadeli performans potansiyeli sunar. Liste detayları için Borsa İstanbul resmi sitesini ziyaret edebilirsin.

Kadın Girişimcilik Endeksi Nedir?
Kadın Girişimcilik Endeksi, kadın liderliğindeki veya kadın çalışan oranı yüksek şirketleri öne çıkarır. Toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik etmeyi ve kadın girişimciliğini desteklemeyi amaçlar. TÜİK verilerine göre, kadın girişimci oranı 2002’de %13,1 iken 2023’te %17,4’e yükseldi. Bu endeks, kadın odaklı yatırımları artırmak isteyenler için bir araçtır.

Sıkça Sorulan Sorular

• Endeks Fonu Nedir?

Endeks fonu, belirli bir endeksi (örneğin BIST 100) takip eden yatırım fonudur. Portföyü, endeksin bileşenlerine uygun şekilde yapılandırılır ve pasif yatırım imkânı sunar.

• Endekse Dayalı Türev Ürün Nedir?

Endeks performansına bağlı olarak değer kazanan veya kaybeden finansal araçlardır (vadeli işlemler, opsiyonlar gibi). Risk yönetimi ve spekülasyon için kullanılır.

• ESG Nedir?

ESG (Environmental, Social, Governance), çevresel, sosyal ve yönetişim kriterlerini ifade eder. Sürdürülebilirlik ve toplumsal sorumluluk odaklı yatırımlarda temel bir ölçüttür.